Kendimizi bildik bileli sivrisinekler tarafından rahatsız ediliriz. Yaz aylarının kabusu olarak görülen sivrisinekler insanları ısırır, uykularından eder ve sonraki gün kaşıntılar ile baş başa bırakır. Ancak çoğumuz sivrisineklerin bu davranışlarının altındaki nedeni ya da neden bazı insanları diğer insanlara göre daha çok ısırdıklarını bilmeyiz. Yapılan bir araştırma sonucunda ise sivrisineklerin insanları neye göre seçtikleri ve neden bazı insanları daha çok ısırdıkları ortaya çıktı.
Sivrisinekler insanları nasıl seçer?
Yaz aylarında hepimizin kabusu olan ve birçoğumuzun ne yapsak da kaçmayı başaramadığımız bir sorun olan sivrisinekler üzerinde yapılan araştırmalar, bu davranışların arkasındaki gerçekleri ortaya koydu. Yaz aylarının en yaygın sorunu olan sivrisinekler bazı insanları daha çok ısırır. Bu insanlar ne kadar uğraşsalar, ne kadar çok sprey ve ilaç kullansalar da sivrisinekler bir şekilde onlara ulaşır. Bu davranışın nedenini ortaya koymak adına yapılan bir çalışma Boston Üniversitesi’nde gerçekleştirildi. Boston Üniversitesi’nde sivrisinekler üzerinde yapılan bu araştırmayı yöneten bilim insanı Meg Younger, şaşırtıcı bir gelişmeyi gündeme getirdi. Yapılan çalışmalarda Deng humması adı verilen hastalığı taşıyan Aedes aegypti türü sivrisinekler kullanıldı Bu tür en saldırgan ve en tehlikeli sivrisinek türlerinden biri olarak biliniyor.
Sivrisinekler kokuyu farklı algılıyor
Sivrisinekler üzerinde yapılan bu araştırmalar kapsamında, çalışmalarda kullanılan sivrisineklerin koku reseptörleri kapatıldı. Ancak bu durum şaşırtıcı bir sonuca yol açtı. Deneyde incelenen sivrisineklerin koku reseptörlerinin kapatılması sonrasında bu canlı türünün yaşamında herhangi bir değişiklik gözlemlenmedi. bu ise sivrisineklerin koku reseptörlerinin diğer hayvanlara göre daha farklı işlediğini ortaya koydu. Bu da demek oluyor ki, yıllardır kötü kokuya çekildiğine inanılan sivrisinekler hakkında yanıldığımız bir nokta varmış. Yapılan çalışmalar sonucunda sivrisineklerin insanları seçerken çok daha seçici oldukları ortaya kondu.
Hedefe odaklı hareket ediyorlarmış
Bilim insanları tarafından Boston Üniversitesi’nde gerçekleştirilen deney sonucunda ortaya konulan gerçek ise sivrisineklerin hedeflerini seçerken oldukça seçici oldukları yönünde. Koku reseptörleri diğer hayvanlara göre daha farklı çalışan ve hedeflerini yalnızca kokuya göre seçmedikleri belirlenen sivrisineklerin insanları seçmesindeki ana etkenler ise insan kokusu, beden ısısı ve karbondioksit seviyesi olarak ortaya konuldu. Yani bu da demek oluyor ki, sivrisinekler hedeflerini seçerken yalnızca kötü kokulara değil, biz insanların yaydığı belirli bir koku frekansına çekiliyor. Bunun yanı sıra beden ısımızın daha yüksek olması ve yaydığımız karbondioksit miktarının artması da sivrisinekleri bizlere doğru çeken faktörler.
Yen bir ilaç geliştirmek mümkün
Araştırmaya öncülük eden bilim insanı Meg Younger tarafından açılanan bu bilgiler ışığında ise araştırmalar devam edecek. Elde edilen bulgulara göre sivrisinekler üzerine yoğunlaşan deneyler an itibari ile yeni bir ilaç geliştirme şeklinde ilerleyecek. Bu şekilde humma hastalığı taşıyan ve insanları risk altında bırakan, özellikle daha kırsal kesimlerde hastalık yayma riski yüksek olan sivrisineklere karşı yeni bir savunma mekanizması oluşturulabilmesi bekleniyor. Sivrisineklerin insan kokusunu ya da ısısını ama mekanizmalarını engelleyebilecek bir ilaç üretilebildiği takdirde ise, sivrisineklerden bulaşan parazit ve virüslere karşı koruma sağlanabilmiş olacak.
Ter kokusunu bastırmak yardımcı olabilir
Sivrisineklerin insanları seçmesinde ana etkenlerden olan beden ısısı ve insan kokusu faktörlerinin ortadan kaldırılabilmesi için ter kokusunun bastırılmasının yardımcı olacağı ise bilinenler arasında. Sıcak havalarda vücut ısısının artması ile birlikte terlememiz, sahip olduğumuz ve kanımıza dair sivrisineklerin algılayacağı bir frekansta koku yayıyor. Bu durum da daha çok terleyen bireylerin daha savunmasız kalmasına yol açıyor. Bu durumu önlemek için ise yaz aylarında terlemenin ve ter kokusunun önüne geçilmesi adına daha sık duş alınması tavsiye ediliyor.
Benzer bir araştırma Türkiye’den
Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi’nde eğitim veren Prof. Dr. Hüseyin Çetin, sivrisinekler üzerinde yoğunlaştırılan çalışmalara dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Çetin, dişi sivrisineklerin yalnızca aç olduklarında insanları ısırdıklarını belirtti. Bazı durumlarda ise sivrisineklerin enerji ve karbonhidrat ihtiyaçlarını karşılamak için bitki özlerini seçtiklerini aktardı. Bu nedenle bitki esansları da sivrisinekler üzerinde kullanılabilir bir yöntem olarak Prof. Dr. Çetin tarafından ortaya koyuldu.
