Dizi ve filmlerde pek çok kez elektrik çarpılmasına maruz kalan ve bu sebeple saçları havalanan insanları görürüz. Tahta bir çubuk yardımı ile kurtulmaya çalışılan ve kurtarılamayan bu insanlar genellikle kendilerini komik durumlarda bulsalar da gerçek hayatta elektrik çarpması bu kadar eğlenceli bir halde cereyan etmiyor. Hatta öyle ki sonrasında çok ciddi sorunlara yol açabilen elektrik çarpmaları halinde ne yapmamız gerektiğini bilmek ve ilk müdahale sonraki semptomlar için büyük bir önem arz ediyor.
Elektrik çarpması
Vücutta elektrik çarpması durumu, bünyede aşırı elektrik yüklenmesi ya da bir nesne yahut bir kişi ile temas halinde ortaya çıkar ve minik bir çıt sesi ile küçük bir şok alırız. Bu da bize elektrik çarpması yaşandığını gösterir. Fakat tabii her elektrik çarpması bu kadar küçük çaplı ve doğal sebeplerden ortaya çıkmıyor. Çeşitlerine göre ciddiyet seviyesi de artan elektrik çarpmalarından en çok karşılaştığımız ise statik akım nedeniyle yaşanan elektrik çarpması.
Statik akım nedenli elektrik çarpması
Statik akım yani vücutta elektriklenme durumu hemen hemen hepimizin yaşadığı bir durumdur. Bazen bir nesne ya da bir kişi ile temasımız halinde vücut anlık elektrik sarsıntısı yaşar. Vücutta birikerek yüklenen elektrik başka bir elektrik yüklü ya da iletken kaynakla temas halinde boşalarak anlık bir elektrik çarpması hissine neden olur. Elektrik yüklenmesinin henüz bilimsel olarak kesin ve tek bir nedeni olmamakla birlikte uzmanlara göre elektronik cihazları uzun kullanım, yüksek gerilim hatları gibi yüksek elektromanyetik dalga yayan cihazların yakınında bulunmak gibi nedenlerin vücutta yüksek elektrik birikimine neden olduğu bilinenler arasında. Daha çok telefon, tablet, televizyon ve bilgisayar gibi cihazlar ile çok vakit geçirenlerde gözlemlenen statik akımın bir şekilde vücuttan atılması gerekmekte. Vücutta birikmesi halinde nöral aktiviteleri etkileyebilecek olan bu birikmenin belirtilerinden en çok görüleni ise gözlerde seğirme yaşanması. Bu tarz birikmelerin atılması için yapılabilecekler arasında ise şunlar karşımıza çıkıyor:
- Duş almak: Vücudun tamamının su ile buluşması biriken statik akımın atılmasını sağlayarak elektrik boşaltımı gerçekleştiriyor.
- Toprak Teması: Toprak yalıtkan bir yapıya sahiptir ve vücudumuzda biriken elektriği atmak için çıplak el ya da ayağın toprak ile temasında toprak, elektriği absorbe ederek boşaltımı sağlamış olur.
- Stresten uzak kalmak: Statik akıma neden olanlar arasında stres de var. Daha stressiz ve sakin bir yaşam nöronlarınızın gerilmesini ve vücudunuzun elektrik ile yüklenmesini engelleyecektir.
- Doğal taş kullanmak: Bazı doğal taş çeşitleri vücutta biriken elektrik için bir mıknatıs görevi görerek birikmeyi engelliyor ve dışarıya aktararak görülebilecek zararlardan korunmamızı sağlıyor.
Riskli elektrik çarpmaları
Elektrik çarpması statik akım nedeniyle olabileceği gibi bir kaynaktan yüksek voltajlı akıma temas nedeniyle de yaşanabilir. İnsan vücudu iletken bir yapıya sahiptir ve açık bir elektrik kaynağı ile direkt temas halinde vücudumuz bu elektriği iletmeye başlar. İletecek ya da yalıtacak başka bir nesne olmadığında ise elektrik akımı vücudu sinir hücreleri aracılığı ile gezerek bazı ciddi sonuçlara neden olabilir. Bu tip elektrik çarpmalarında gözlemlenebilecek belirtiler ise şunlardır:
- Bilinç bulanıklığı ya da kaybı
- Kaslarda şiddetli kasılma
- His kaybı ve sinir uçlarında uyuşma
- Nefes darlığı
- Görme ve işitme duyularında azalma
- Ciltte üçüncü dereceden yanıklar ve organlarda yüksek ısıya bağlı hasar gelişmesi
- Kasılma görülen epileptik nöbetler
- Kalp ritminde bozukluk veya kalbin durması
- Baş ağrısı, karın ağrısı, göğüs ağrısı
- Baş dönmesi ve mide bulantısı
Elektrik çarpması halinde yapılması gerekenler
Yaşanan çarpıntı esnasında kişinin yalıtkan bir nesne yardımı ile elektrik kaynağından bağlantısını koparmak gerekmektedir. Uzun süre yüksek voltaj elektriğe maruz kalmak ciddi ve kalıcı zararlara neden olabilir. Kişinin yalıtkan yardımı ile vücudunda kalmış olan elektrik birikintisini atmasına yardımcı olmak ve durum ciddi ise 112’yi arayarak yardım istemek gerekmektedir. Eğer çarpıntı ciddi seviyede değil ise kişinin elektriklenmesini geçirmek adına topraklama yardımcı olacaktır ancak elektrik çarpmış olan kişiye çıplak el ile temas edilmemelidir. Plastik ya da kauçuk nesneler yardımı ile dokunmak elektriğin size de geçmesini engelleyecektir. Elektrik çarpması yaşamış kişinin yanıkları var ise sargı bezi ile müdahale etmek ve şok halinden çıkmasına yardımcı olmak, kasılmaları kontrol etmek de yapılması gerekenler arasında yer almaktadır.
