Yaptığımız her yemeğin içerisinde kullandığımız ve son zamanlarda fiyat değişimi ile gündemden düşmeyen Ayçiçek yağı yemeklerde birincil yağ kullanımı olarak ön planda. Ülkemizde daha çok Trakya Bölgesi’nde yetiştirilen ayçiçeği bitkisinden elde edilen Ayçiçek yağı ne kadar fiyat değişimi gösterse de her mutfakta yerini almaya devam edecek gibi görünüyor. Peki her yemeğe kullandığımız bu yağ sağlıklı mı, ömrü ne kadar?
Ayçiçek yağı nedir?
Ayçiçeği bitkisinin çekirdekleri, diğer bir deyişle tohumlarının toplanarak soğuk baskı işleminden geçmesi ile ortaya çıkan Ayçiçek yağı, yapısında bolca doymamış yağ asidi bulundurur ve hafif bir tada sahiptir. Sıcak baskı işlemine maruz kaldığında ise hafif kırmızımsı renge sahip olan yağ, belirli işlemlerden geçirilerek tekrar sarımsı renge döndürülür. Genel itibari ile kokusuz bir yağ olsa da iyi bir şekilde koklanırsa daha çok fıstık ya da fındık benzeri bir koku yaydığı anlaşılabilir.
Ayçiçek yağının üretimi ve depolanması
Ayçiçek yağı elde etmek için ayçiçeği çekirdekleri olgunlaştıktan sonra toplanmalıdır. Daha sonra alınan bu tohumlar soyulur ve öğütülür. Daha sonra birçok bitkisel yağın elde edilme çeşidi olan soğuk baskı, yani soğuk presleme işlemi uygulanır. Büyük fabrikalarda ise sıcak presleme işlemi kullanıldıktan sonra istenmeyen yağlardan arındırmak için artıma işlemlerinden geçirilir ve paketleme süreci başlar. Satışa sunulmadan önce depolanan Ayçiçek yağı, 20 derecenin altında sıcaklıkta ve güneş ışınlarına maruz kalmayacak şekilde muhafaza edilmelidir. Doğru koşullarda hazırlanan Ayçiçek yağı, kullanım öncesinde bozulmadan en fazla 12 ay dayanabilir.
Ayçiçek yağı kullanım alanları
Büyük bir çoğunlukla yemeklerde kullanılıyor olsa da Ayçiçek yağı ilaç sanayisi ve endüstriyel alanlarda da kullanım malzemesidir. Aynı zamanda pişirilmeyen yemeklere tat verme amacıyla da kullanılır. Salatalar, soslar gibi tükettiğimiz besinlere ekleyebiliriz. Endüstriyel kullanım alanlarında en yoğun kullanımı boya sanayisindedir. Evlerimizi boyamak için kullandığımız boyalar ve sanatçıların tabloları içimn kullandığı yağlı boyalardaki yağlar Ayçiçek yağından elde edilir. Ayrıca bazı Avrupa ülkelerince ekolojik yakıt olarak da kullanılmaktadır. 2007 yılında Avrupa’da üretilen yağın %10’a yakını yakıt olarak kullanılmıştır.
Ayçiçek yağının ömrü ve muhafazası
Ayçiçek yağı 20-24 derece arası sıcaklıkta muhafaza edilmesi gereken bir yağdır. Buzdolabı gibi bu derece aralığının altındaki yerlere ya da daha sıcak bölgelere konularak bekletilmesi bozulma hızını arttıracaktır. Kapağı açılmadığı takdirde Ayçiçek yağı 12 aya kadar bekletilebilir. Ancak kapağı bir kez açıldığında ve hava ile temas ettiğinde en fazla 1-2 ay içerisinde tüketilmelidir. Bu süreç içerisinde tüketimi gerçekleştirilmeyen yağda kanserojen maddeler açığa çıkabilir. Rutubetli ve nemli ortamlarda bekletilmesi bu süreci hızlandırır ve daha çabuk bozulmasına yol açar. Güneş ışığı ile temasını en aza indirmek için ağzını açtıktan sonra koyu renkli cam şişe ya da kavanozlarda saklayabilirsiniz.
Ayçiçek yağının bozulduğu nasıl anlaşılır?
Yağın yapısı normal halinden daha farklı görünüyorsa, renginde turuncuyu andıran değişmeler varsa, normalde kokusu alınmayan yağdan ağzını açtığınızda keskin bir koku geliyorsa ya da tadında ciddi bir değişiklik varsa bozulmuş demektir. Kesinlikle tüketmekten kaçınınız.
