Anadolu’nun temel gıdası nedir diye sorsalar aklımıza gelen ilk besin bulgur olurdu. Ambarlarda, değirmenlerde ve silolarda birikip tüketiciye ulaşmak için yola çıkan bulgurun hikâyesi ve yapım aşaması son derece ilginç ve herkesin bilmediği bir konu. Sebzeli, etli, yoğurtlu bulgur hem çok besleyici hem de çocuklara yedirmekte çok fayda var. Ayrıca beyaz pirinç gibi şeker içeren ve kilo almaya sebep olan bir gıda değil, son derece sağlıklı, lifli bir besin. Kelime anlamı ise Farsça’da kaba öğütülmüş bulgur anlamına gelen barġul/burġul/bulġur kelimesinden türemiş olması muhtemeldir.
Bulgur nerelerde kullanılır? Bulgurun hikayesi
Bulgur, köftelik, pilavlık, kısırlık, esmer olmak üzere fark türleri olan besin kaynağıdır. Lif kaynağı olan bu besin kaynağı birçok vitamin ve mineralleri barındırır. Tek başına ana yemek malzemesi olabildiği gibi, birçok yemeğin, mezenin içine katılır.
Peki bulgurun hikayesi nedir? Vatanı ve iklimi neresidir, nedir? Geçtiği aşamalar nelerdir? Bulgur tek seferde üretilen bir gıda değil ve buğdaydan bulgur elde etmek için öncelikle büyük tesisler gerekiyor. Temizleme, kaynatma, kurutma, kırılma-öğütme ve eleme-paketleme olmak üzere 5 evreden oluşmaktadır. Bulgur; sırasıyla aşağıdaki süreçlerden geçerek yapılmaktadır. Ancak bazı köy evlerinde ya da alanın müsait olduğu yerlerde bulgur üretimi küçük çapta da yapılabilir.
Bulgur, çoğunlukla güneş ışığı altında veya yüksek kurutma kulelerinde; temizlik, pişirme, kurutma ve öğütme yoluyla elde edilen yarı hazır bir gıda ürünüdür. Buğday 3000 yıldan uzun süredir tüketilmektedir. Anadolu’da Türk halkının sofralarında sıklıkla yer verdiği gıda maddelerinden biridir. Bulgurun üretimi için çoğunlukla sert bir buğday olan; Triticum durum, yani durum buğdayı çeşidi tercih edilmektedir. Durum buğdayı; yüksek protein, yüksek glüten mukavemeti ve homojen altın rengi sebebiyle makarna ve bulgur gibi ürünlerin yapımında kullanılmaktadır.
Bulgurun besin değeri
Besinsel değeri son derece yüksel olan bulgurun içeriğinde neler var? Bulgur, besinsel değer açısından oldukça zengin bir buğday ürünüdür. İçeriğinde %9-12 su, %10-16 protein, %1.2-1.5 yağ, %76-78 karbonhidrat, %1.2-1.4 kül ve %1.1-1.3 oranında lif bulunmaktadır. Bulgurun içerdiği; protein, kalsiyum, demir, B1 vitamini ve niasin değerleri ekmek, makarna, buğday gibi tahıl ürünlerinden çok daha yüksektir.
Total yağ oranı oldukça düşüktür. Doymamış yağ içeriği doymuş yağ içeriğine göre çok daha fazladır. Bununla birlikte hiç kolesterol içermeyen bir gıda maddesidir.
Buğday
Buğdaydan bulgur yapımı
Normalde pek çok besin maddesi buğdaydan sızar, ancak bulgur üretimi sırasında besin maddeleri tekrar taneye alınır. Suda çözünen vitaminler gibi besin kayıpları büyük oranda önlenmiş olur. Bulgurun sindirilebilirliği, jelatinleştirilmiş nişasta ve pıhtılaşmış protein nedeniyle artar. Ayrıca bulgur doğal bir üründür. Çünkü bulgurun işlenmesinde katkı maddesi veya kimyasal madde kullanılmamaktadır. Bulgurun işlenmesindeki farklılıklar ve üretiminde kullanılan buğdayın özellikleri kaliteyi etkileyen önemli faktörler arasında sayılmaktadır.
İzleyin: Buğdaydan bulgur nasıl yapılır | kendi bulgurumuzu yaptık | kış hazırlıkları | how to make bulgur
Türkiye’de yaklaşık olarak 500 adet bulgur fabrikası bulunmaktadır. Mevcut yıllık üretim kapasitesi, üretim hacmi bakımından 1.125.000 ton civarındadır. Ülkemizdeki başlıca bulgur üreticileri; Gaziantep, Karaman, Mardin, Çorum ve Urfa’dır.
Pilavlık, kısırlık, köftelik gibi farklı türleri olan bulgur tam bir şifa deposudur. Lif deposu olan bulgur, kan şekerini dengeler, bağışıklık sistemini güçlendirir. Diyetlerinizde ve yemek yapamadığınız zamanlarda tam bir kurtarıcıdır. Etin yanında çok iyi bir eşlikçidir. Aynı zamanda ekonomiktir. Sofralarımıza gelen bulgurun hikayesini sizler için derledik. Bu bilgilerden sonra belki daha da sevecek, yemeklerinizde bulgura daha çok yer vereceksiniz.
