15. ve 18. yüzyıllar arasında İngiltere orijinli ekonomik bir anlayış olarak gelişiyor. Merkantilizm bir doktrin olmaktan ziyade bir görüşler bütünü ya da o dönemde ülkelerin uyguladıkları ekonomik politikaları temel alan uygulamalar bütünü olarak değerlendirilir. Aynı zamanda merkantilizm Türkçe’ ye ticaretçilik olarak çevriliyor.
Dünya ekonomisinin merkezi Batı Avrupa; İngiltere, Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, İspanya, Portekiz’dir. Bu ülkeler dünyanın geri kalanını sömürge haline getiriyor. Amerika ve Avusturalya’nın keşfi ile bu bölgeler Avrupa’ dan gelenlerin yerleşim birimi olurken geri kalan Hindistan, Afrika ve Uzakdoğu ise Batı Avrupa’nın sömürgesi haline geliyor.
Merkantilizm
Merkantilizmin Doğuşunu Etkileyen Faktörler
15.yüzyılda birçok gelişme yaşanır. Deniz aşırı ülkelere ticaretin önü açılıyor. kilise baskısı azalıyor.
Bu gelişmelere sebep olan faktörler;
- Coğrafi keşifler,
- Avrupa nüfusunun artışı
- Rönesans,
- Dini görüşlerin esnemesi
Bu gelişmeler yeni keşfedilmiş yerlerden bilgi akışı sağlanır. Yeni yöntemler merkantilist düşünceyi besler.
Ticari Merkantilizm
Merkantilizmin Ana Hatları
Merkantilist düşüncenin temel hedeflerinden ilki ülkedeki altın, maden gibi değerli maden miktarını artırmaktır. Diğer hedef ise ihracat gelirlerini artırmak ve ithalata müdahalelerde bulunarak sınırlandırır.
Bu madenlerin artırılması ise iki şekilde mümkündür;
Ülkede maden kaynağı var ise bunlar açılmalıdır. Yoksa dış ticaret ile ülkeye maden girişi sağlanır. Dış ticarette de denizaşırı ülkelerle ticari ilişkiler ve ticaret filoları büyük bir önem kazanır.
Merkantilizm; sömürgecilik, himayecilik, dış ticaret, üretim, milli ekonomiyi hedef alır.
İzleyin: Merkantilizm Nedir? Merkantilizm’in Özellikleri Nelerdir? Basit Anlatım
Ödemeler Fazlası Hedeflenir
Hazinenin altın rezervleri artıyor. Rezervlerin artması sadece ekonomik güç anlamına gelmiyor. Aynı zamanda siyasal gücünde temsili oluyor. Dolayısıyla krallıklar altın rezervlerini artırmak, askeri giderlerini finanse etmek ve nüfusu teşvik etmek için ülke dışına kaynakların çıkmaması için ithalatı yasaklıyor. Merkantilizm döneminde ithalatı yasaklamak için gümrük duvarları gibi birçok yasaklayıcı önlem alınıyor. Öyle ki bu yasakları delenler idam cezası ile yargılanıyor.
Külçeci Merkantilizm
Dünya Serveti Sabit Kabul Edilir
Bu dünyadaki altın rezervlerinin oranının belli bir miktarda olduğunun kabul edildiği görüştür.
Ülkelerin ekonomik çıkarları çatışıyor. Merkantilizm döneminde altın gücün temsili olduğu için iki ülke arasındaki ticarette bir ülkenin rezervi artarken diğerinin rezervi azalıyor. Bu da çatışma yaratıyor.
Merkantilizm döneminde feodal sistemin yıkılması ile hükümdarların gelirlerinin artması, ülkelerin altın rezervlerini artırmak için yapılan bu politikalar altına yönelime neden oluyor. Almanca’ da altın sevgisi kavramı dahi ortaya çıkıyor.
Enflasyon
Merkantilizmin Sanayinin Gelişimine Etkisi
İspanya, merkantilizm döneminde altın para basmayı biliyor. Matbaanın gelişimi, Rönesans ile gerçekleşen gelişimler, coğrafi keşifler bilgi akışı ile dış ticaret sınırlarını genişletiyor. Bu durumda diğer batı Avrupa ülkeleri İngiltere, Almanya, Fransa’ yı sanayiye yöneltiyor. Ancak altın rezervinde diğer ülkelerin bağlı olduğu İspanya sanayini gelişiminde geride kalıyor.
Merkantilizm iktisatta önemli adımlar atılmasını sağlıyor. Liberal düşüncenin de ortaya çıkmasına ön ayak oluyor. Bu düşüncenin ortaya çıkmasını sağlayan düşünürler; John Locke, Dudley North, Josiah Child, John Law, Richard Cantillon, Nicholas Burbon, George Berkeley ve David Hume’ dur.
Merkatilizm’de önemli isim James Steuart altın rezervlerinde devlet müdahaleleciliğini savunan son merkantilistlerdendir.
Seyredin: İKTİSADİ DÜŞÜNCELER TARİHİ – Ünite 2 Konu Anlatımı 1
