Birçok farklı şirket türü bulunmaktadır. Bu şirket türleri, ikiye ayrılmaktadır. İkiye ayrılan bu şirket türlerinin de birçok alt dalı bulunmaktadır. Amacına uygun olarak ve kurallara bağlı olarak, pek çok farklı şirket kurulumu gerçekleştirilebilir. Şirket türleri şunlardır:

  • Sermaye Şirketleri
    • Anonim
    • Limited
    • Komandit
  • Şahıs Şirketleri
    • Hakiki şahıs şirketleri
    • Adi şirket
    • Kollektif şirket
    • Adi komandit şirket

Her şirket türünün kendine has özellikleri bulunmaktadır. Genellikle şirketteki ortak sayısına göre şirketin türü belirlenmektedir. Ancak şirketin belli başlı bazı özellikleri de şirket türünü belirlemede yardımcı olabilmektedir.

Kollektif şirket nedir?

Kurulmuş olana bir ticari işletmeyi amaç edinmiş, en az 2 ortak tarafından kurulan şirketlere kollektif şirket denir. Gerçek kişilerce kurulmuş olan ve ortaklardan hiçbirinin sorumluluğu, şirket alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan şirket türüdür. Çok fazla yaygın olmayan bir şirket türü olan kollektif şirket, ortakların kişisel emeklerine ve gayretlerine dayanması ile bilinmektedir. Bununla birlikte şirkete ortak olan kişilerin, şirketin borçlarından ötürü tüm mal varlıkları ile sorumlu olmaları, sınırlı sorumluluğun hakim olduğu limited ve anonim şirketlere karşı kollektif şirketlerin en zayıf noktasını göstermektedir.

Kollektif şirket küçük ya da orta çaptaki perakende veya yarı toptancı işi yapacaklar için uygundur. Bunlar ile beraber kollektif şirket için asgari bir sermaye koyma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Çünkü kollektif şirkete ortak olan kişiler, zaten tüm mal varlıkları ile sorumludur. Kollektif şirket ortakları, birbirine güvenen kişiler arasında kurulmaktadır. İşletme masrafı sermaye şirketlerine kıyasla oldukça düşüktür. Vergi açısından da kurumlar vergisine değil, gelir vergisine tabidir. Kollektif şirketlerin yapıları, komandit şirketlere benzemektedir. Ancak kollektif şirketlerde sadece gerçek kişiler şirketin hissedarı olabilir. Kollektif şirketlerde asgari sermaye sınırı bulunmamaktadır. Ortakların sorumlulukları belli olan hisseler ile sınırlandırılmıştır. Kollektif şirketlerin hissedarlarının hisseleri ve sorumlulukları, kollektif şirketin kuruluş sözleşmesinde açıkça belirtilmektedir.

Kollektif şirketin unsurları nedir?

Kollektif şirketler belli amaçlar doğrultusunda kurulmakta olup, belli unsurlar üzerinde devam etmektedir. Kollektif şirketin unsurları şunlardır:

  • Kişi unsuru
  • Sözleşme unsuru
  • Sermaye unsuru
  • Ortak amaç unsuru
  • Eşit haklarda birleşme
  • İş birliği yapma isteği unsuru
İLGİLİ MAKALE  Şirket nasıl kapatılır?

Kollektif şirket özellikleri nelerdir?

Her şirket türünün işleyişi ve kuruluş özellikleri farklı olabilir. Bu özellikler doğrultusunda şirket türleri birbirlerinden ayrılmaktadır. Kollektif şirketin özellikleri de şunlardır.

  • Kuruluş ve yönetimleri, diğer şirket türlerine kıyasla daha kolaydır
  • Kollektif şirketlerdeki özsermaye, ortakların sağlamış olduğu sermaye üzerinden elde edilmektedir
  • Tüzel bir kişiliğe sahiptir
  • Ortaklı bir şirket içerisinde yer alan sorumlulukları, koymuş olduğu sermaye üzerinden ele alınmaktadır
  • Özellikle tüm ortaklar şirket alacakları ve borçları kapsamında, tüm mal varlıklarıyla sorumlu olmaktadır

Kollektif şirketlerin sona ermesi

Her şirketin sona erebilmesi mümkündür. Kollektif şirketler, 253’üncü madde hükmü saklı kalmak şartı ile Türk Borçlar Kanununun 639 ve 640’ıncı maddelerinde öngörülen sebeplerden ötürü sona erebilir. Bütün bunlar ile beraber kollektif şirketlerin sona ermesinde şu sebepler de yatabilir:

  • Konkordato ile sonuçlanmış olsa bile şirketin iflası
  • Şirket sermayesinin tamamının veya üçte ikisinin kaybedilmesine rağmen, sermayenin tamamlanmasına veya geri kalan sermaye ile yetinmeye karar verilmemiş olması
  • Şirketin diğer bir şirket ile birleşmesi
  • Kanunun 215’inci maddesinde gösterilen süre içerisinde veya sonrasında tescil ve ilan yapılmamışsa ve aradan ne kadar süre geçmiş olursa olsun, ortaklardan herhangi birinin istemi üzerine ve bu ortağın noter aracılığıyla diğer ortaklara uygun bir süreyi içeren ihtar göndermiş olması şartıyla mahkemece feshe karar verilebilir
  • 254’üncü madde hükmü saklı kalmak üzere ortaklardan birinin iflası

Şirket sözleşmesinde belirli bir veya birkaç sebep göstermeksizin hükümde infisah sebeplerinden herhangi birinin varlığı halinde, şirketin sona ermeyeceğinin ifade edildiği genel nitelikteki hüküm geçerli olmayacaktır. Fakat kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak kaydı ile, bazı belirli fesih sebeplerinin şirketin sona ermesi sonucu doğurmayacağı şirket sözleşmesinde kabul edilebilmektedir.

Kollektif şirketlerin sona ermesinde hangi sebepler geçerli sayılır?

Haklı sebep, şirketin kuruluşuna yol açan fiili veya kişisel sebeplerin şirketin işletme konusunun elde edilmesini imkansız hale getirecek veya zorlaştıracak bir biçimde ortadan kalkmış olmasıdır. Kollektif şirketlerin sona ermesinde şu sebepler geçerli sayılabilmektedir:

  • Bir ortağın, şirketin yönetim işlerinde veya hesaplarının çıkarılmasında şirkete ihanet etmiş olduğu ortaya çıkması (Bu madde gereğince kendisinde fesih sebebi doğmuş olan ortağın dava hakkı yoktur.)
  • Bir ortağın kendisine düşen asli görevleri ve borçları yerine getirmemesi  (Bu madde gereğince kendisinde fesih sebebi doğmuş olan ortağın dava hakkı yoktur.)
  • Bir ortağın kişisel menfaatleri için ortağı olduğu şirketin ticaret unvanını veya şirkete ait mallarını kötüye kullanması (Bu madde gereğince kendisinde fesih sebebi doğmuş olan ortağın dava hakkı yoktur.)
  • Bir ortağın, uğradığı sürekli bir hastalık veya diğer bir sebepten dolayı, üstüne aldığı şirketin işlerini yapmak için gerekli olan yeteneği ve ehliyetini kaybettiği durumlar
İLGİLİ MAKALE  Şirket nasıl kurulur? Limited ve anonim şirketler arasındaki farklar nelerdir?

Kollektif şirketlerin sona ermesi halinde sayılabilecek özel durumlar nelerdir?

Kollektif şirketlerin sona ermesinde, bazı özel sebepler de geçerli sayılabilir. Bu özel sebepler şunlardır:

Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesi

Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesinden ötürü fesih davası açabilmek için öncelikle ortağa noter aracılığı ile uygun süreyi içeren bir ihbar gönderilir. İhbar, verilen süre içinde borcun yerine getirilmesi ihtarını da içerir.

Karine

Şirket kuruluş sözleşmesinde belirtilmiş olan şirket süresinin sona ermesinden sonra işlere devam etmek suretiyle zımni biçimde uzatılmış olunan veya süresi bir ortağın hayatına bağlı olan şirketler, belirsiz süreli şirket statüsünde sayılmaktadır.