Ramazan ayı tüm bereketi ve neşesi ile bir kez daha kalpleri ısıtmaya gelmişken, her yıl olduğu gibi bu yıl da o klasikleşmiş Ramazan soruları ekranların ve akılların içerisinde yavaş yavaş belirmeye başlıyor. Televizyonlarda, internette, hatta gün arasında denk gelindikçe işin bilirkişi konumundaki insanlara bu sorular soruluyor, bazen tatmin edici bazen ise ucu çok açık cevaplar ile karşılaşılabiliyor. İşte bu sorular arasında en çok akıl karıştıranlardan biri ise niyet etmeden oruç tutulabilip tutulamayacağı.
Niyet nasıl edilir?
Ramazan ayında oruç tutmak için sahur yemeği hazırlanır, sofradan yemekler yenilir ve saat yaklaşmışken ezan okunmadan son bir bardak da su içilir. Niyet de bu sudan sonra başlayan ezana eşlik eder ve kafamızı ettiğimiz niyet ile rahatlatarak orucumuzu tutmaya başlarız. Ancak bu konuda yanlış bilinen bazı gerçekler vardır ki, bunlardan biri de oruç başlamadan niyetin tam kelimeler ile edilmesi gibi basma kalıp yargılar ile yerleşmiş olması. Kimi nedenlerden dolayı niyet etmeyi unutabilir, ya da ezan okunmadan niyet etmeye fırsat bulamayabilirsiniz. Niyetin en faziletlisi ezan okunmadan önce ‘Niyet ettim Allah rızası için orucumu tutmaya’ şeklinde bir niyet ile başlatılmasıdır. Son bir bardak içilen su ardından edilen bu niyet le oruç tutmak daha faziletli sayılır iken, aynı zamanda niyet edilirken kullanılacak kelimelerin de çok bir farkı olmayarak önemli olanın niyetin kendisi olduğu beyan edilir. Niyet daha erken de edilebileceği gibi daha geç de edilebilir. Din adamlarının yaptıkları açıklamaya göre niyeti bilfiil kelimeler ile açıkça yapmasanız da ezan okunduktan sonra bu niyeti yine de ederek tamamlayabilirsiniz.
Öte yandan Şafii mezhebine göre ise genel bir niyet sadece nafile oruçlarında geçerlidir ve niyetin tam geçerlilik kazanması için tam ve açıkça bir şekilde ne orucu tutulacağı belirtilmelidir. Niyetlerin en uygunu dil ile bizzat yapılan olup, niyet aynı zamanda kalp ile de yapılabilir. Yani aslında sahur yemeğine kalkmak ve içinden yarın oruç tutacağın düşüncesini geçirmek de bir niyettir.
Niyet etmeden oruç tutulur mu?
Niyet her ibadette olması gereken bir farzdır. Niyet edilmeden başlanan ve yerine getirilen ibadetler ise geçerli değildir. Hz. Muhammed (s.a.v) ” Ameller niyetlere göre değerlendirilir. Herkes için ancak niyet ettiği şey vardır.” şeklinde buyurarak bu konuda açıkça konuşmuştur. Her ibadetin başında olduğu gibi oruç ibadetinde de niyet olmadan ibadet edilemez. Bu nedenle oruç tutulacağı zaman niyet edilmesi şarttır. Ancak bu niyet şekli kişinin kendi nezdinde yapacağı bir ibadet olacağından dil ya da kalp ile yapması konusunda bir söz söylenemez. Din adamlarına göre dil ile edilen niyet daha somut olduğundan daha geçerli sayılır. Bunun yanı sıra kalpten gelen bir niyet dile dökülmese de geçerli olacaktır. Niyet ederken sözler söylenebileceği gibi sonraki gün oruç tutma isteği ile sahura kalkmak da bir niyettir. Yani sahuru yaptıktan sonra uyuyarak uyandığınız vakit niyet etmeyi unuttuğunuzu söyleyerek orucunuzu bozmanıza gerek yoktur. Bu noktada herhangi bir şey yemeden önce niyeti tekrar dile getirmek ve oruca devam etmek yeterli olacaktır.
Gündüz edilen niyetin geçerliliği
Sahur sonrası ya da ezan okunmadan niyet etmeyi unutmuş kişinin gündüz vakti edeceği niyetin geçerli olması için orucu bozacak durumlardan herhangi birinin gerçekleştirilmemiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde niyet geçerli olmaz ve o gün tutulan oruç tutulmuş sayılmaz. Bu nedenle niyet etmeyi unutan kişinin herhangi bir şey yapmadan önce niyetini tazelemesi gerekmektedir.
